سرپرستی کودکان بی سرپرست

وکیل- وکیل محمدی- بهترین وکیل تهران-وکیل در دادگاه های کشور- وکیل کیفری-وکیل خانواده-وکیل چک-وکیل مالیات-وکیل بین المللی-داوری-وکیل مجرب-آخر وکیل

پدیده‌هایی نظیر طلاق، اعتیاد و مشکلات اقتصادی باعث از هم پاشیدن زندگی‌های مشترک و بی‌سرپرست یا بدسرپرست شدن تعداد زیادی از کودکان می شود، از طرفی قشرهای دیگری از جامعه ممکن است به دلایل متعدد خواستار سرپرستی چنین کودکانی باشند. وکیل حمیدرضا محمدی در این بحث به بیان مسایل قانونی مرتبط با این موضوع می پردازد. این که چه کسانی صلاحیت دارند سرپرستی کودک بی سرپرست را به عهده بگیرند و شرایط و روند قانونی این امر به چه صورت است از مباحث بحث شده در این مقاله است:

 

در مورد سرپرستی کودک بی سرپرست در ابتدا باید تعریفی از واژگان کلیدی این امر داشته باشیم.

کودک بر طبق قانون اخیر(مصوب 1392)، فردی است که سنش کمتر از 16 سال تمام است.

کودک بی‌سرپرست نیز کودکی است که بنا به دلایلی به طور دائم یا موقت از سرپرستی مؤثر و با صلاحیت محروم شده باشد.

سرپرستی (فرزندخواندگی) هم فرآیندی است که طی آن کودک، توسط یک زوج بدون فرزند یا دختر ازدواج نکرده یا زوج دارای فرزند، با حکم قضایی به طور دائمی به عنوان فرزند پذیرفته می‌شود.

شرايط زوجين براي فرزند خواندگي

هر زن و شوهر مقيم ايران در صورت توافق با يکديگر مي توانند سرپرستي طفل صغير را بعهده بگيرند مشروط بر آنکه منافع مادي و معنوي طفل را تامين کنند .

  • زن و شوهری که پنج سال تمام از تاريخ ازدواج آنها گذشته و در اين مدت صاحب فرزندي نشده باشند .
  • زن و شوهر داراي فرزند مشروط بر اين‌كه حداقل يكي از آنان بيش از سي‌سال سن داشته باشد.
  • زوجين سابقه محکوميت کيفري موثر نداشته باشد .
  • هيچ يک از زوجين محجور نباشند.
  • زوجين صلاحيت اخلاقي داشته باشند .
  • زوجين يا يکي از آنها امکان مالي براي نگهداري کودک بي سرپرست را داشته باشد .
  • هيچيک از آنان مبتلا به بيماري واگير صعب العلاج نباشند .
  • معتاد به الکل ، مواد مخدر و يا ساير اعتيادات مضر نباشد .
  • معتقد به یکی از ادیانی باشند که در قانون اساسی جمهوری اسلامی به آن تصریح شده است.

شرایط دختران مجرد برای سرپرستی کودک بی سرپرست

دختران مجرد بالای 30 سال همانند زوجین متقاضی اخذ فرزندخواندگی تمام شرایط عامی که برای دیگر سرپرستان مطرح است برای آنها نیز در نظر گرفته می‌شود. از جمله تقید به انجام واجبات و ترک محرمات، عدم محکومیت جزائی موثر، تمکن مالی، سلامتی جسمی و روحی، عدم حجر، عدم اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان‌ها و الکل، عدم ابتلا به بیماری‌های واگیر یا صعب العلاج، صلاحیت اخلاقی، اعتقاد به یکی از ادیان مطروح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ... از شرایط عمومی و اصلی اخذ فرزندخواندگی است. در خصوص تمکن مالی نیز فرد متقاضی فرزندخواندگی باید دارای شغل و درآمدی ثابت بوده، بیمه داشته باشد و بتواند از پس هزینه‌های خود و کودک بر آید. بر طبق ماده 26 قانون فرزندخواندگی، هرگاه سرپرست درصدد ازدواج برآيد، بايد مشخصات فرد مورد نظر را به دادگاه صالح اعلام نمايد. درصورت وقوع ازدواج، سازمان مكلف است گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام تا با حصول شرايط اين قانون، نسبت به ادامه سرپرستي به صورت مشترك و يا فسخ آن اتخاذ تصميم نمايد.

 لازم به ذکر است دختران مجرد منحصراً حق سرپرستي کودک دختر را خواهند داشت و نمی توانند سرپرستی پسر را به عهده بگیرند.

آیا سرپرست باید ملک و اموالش را به نام کودک کند؟

برطبق ماده 14 قانون فرزند خواندگی دادگاه در صورتي حكم سرپرستي صادر مي‌نمايد كه درخواست‌كننده سرپرستي بخشـي از اموال يا حقوق خـود را به كودك يا نوجـوان تحت سرپرستي تمليك كند. البته تشخيص نوع و ميزان مال يا حقوق مزبور با دادگاه است. در مواردي كه دادگاه تشخيص دهد اخذ تضمين  عيني از درخواست‌كننده ممكن يا به مصلحت نيست و سرپرستي كودك يا نوجوان ضرورت داشته باشد، دستور اخذ تعهد كتبي به تمليك بخشي از اموال يا حقوق در آينده را صادر و پس از قبول  درخواست‌كننده و انجام دستور، حكم  سرپرستي صادر مي‌كند. هم چنین اگر دادگاه تشخيص دهد اعطاي سرپرستي بدون اجراي مفاد اين ماده به مصلحت كودك يا نوجوان مي‌باشد، به صدور حكم سرپرستي اقدام مي‌نمايد.

تعهدات سرپرست کودک در قبال فرزندخواندگی

تكاليف سرپرست نسبت به كودك يا نوجوان از لحاظ نگهداري، تربيت و نفقه و احترام، نظير تكاليف والدين نسبت به اولاد است. علاوه بر آن ماده 15 قانون فرزندخواندگی تصریح می کند که درخواست‌كننده منحصر يا درخواست‌كنندگان سرپرستي بايد متعهد گردند كه تمامي هزينه‌هاي مربوط به نگهداري و تربيت و تحصيل افراد تحت سرپرستي را تأمين نمايند. اين حكم حتي پس از فوت سرپرست منحصر يا سرپرستان نيز تا تعيين سرپرست جديد، براي كودك يا نوجوان جاري مي‌باشد. بدين منظور سرپرست منحصر يا سرپرستان، موظفند با نظر سازمان خود را نزد يكي از شركتهاي بيمه به‌نفع كودك يا نوجوان تحت سرپرستي بيمه عمر كنند.

چه کودکانی را می توان تحت سرپرستی قرار داد؟

- طفلی که جد پدری یا مادرش شناخته شده نیست

- طفلی که جد پدری یا مادرش در قید حیات نباشند

- کودکانی که به مؤسسه عام المنفعه سپرده شده و تا سه سال پدر و مادر یا جد پدری او مراجعه نکنند

- افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم صلاحیتدار به سازمان سپرده شدند و تا دو سال پدر و مادر یا جد پدری مراجعه نکنند

- افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم صلاحیتدار به سازمان سپرده شدند و هیچ یک از پدر، مادر یا جد پدری و وصی منصوب صلاحیت سرپرستی را نداشته باشد.

موارد فسخ سرپرستی کودک

  • هرگاه زوجین سرپرست سوء رفتار داشته مثلا کودک را مورد آزار و شکنجه قرار دهند یا به واسطه انجام اعمال ناشایست، صلاحیت اخلاقی خود را از دست دهند، چنانکه زندگی کودک با ایشان به مصلحت او نباشد، دادستان (در سیستم فعلی رئیس دادگستری یا رئیس حوزه قضایی) می تواند فسخ حکم سرپرستی را از دادگاه تقاضا کند.
  • ممکن است کودک تحت سرپرستی، رفتاری داشته باشد که برای زوجین سرپرست غیر قابل تحمل باشد و یا اینکه ایشان توانایی مالی یا جسمی خود را برای سرپرستی از دست داده باشند، در این صورت، زوجین سرپرست می توانند از دادگاه تقاضا کنند که حکم سرپرستی را فسخ کند.
  • کودک تحت سرپرستی پس از رسیدن به سن کبر در صورتی که مایل به بقای حکم سرپرستی نباشد، می تواند از دادگاه، فسخ آن را تقاضا کند.
  • ممکن است والدین کودک پیدا شوند و با زوجین سرپرست توافق کنند که حکم سرپرستی فسخ شود، در این صورت، دادگاه به تقاضای والدین طفل و توافق ایشان با زوجین سرپرست، حکم سرپرستی را فسخ خواهد کرد.

مراحل اقدام برای فرزندخواندگی

در گذشته چنانچه خانواده‌ای متقاضی سرپرستی کودکی بود به دادگاه مراجعه کرده و سپس به بهزیستی ارجاع داده می‌شدند اما در حال حاضر متقاضیان سرپرستی باید ابتدا به بهزیستی مراجعه کرده و بعد از تأیید بهزیستی به دادگاه صالح برای تأیید صلاحیت‌های قانونی چون عدم سوءسابقه، مسائل هویتی، ‌اسناد ازدواج، امور پزشکی قانونی و... مراجعه کنند. به تازگی برای اقدام به فرزندخواندگی سامانه ای ایجاد شده است به نام سامانه فرزندخواندگی. این سامانه هم اکنون در تهران و بعضی از شهرستان ها فعال است. مراحل اقدام برای سرپرستی کودک به طور خلاصه بدین شرح است:

  • ثبت نام در سامانه فرزندخواندگی
  • تشکیل پرونده در بهزیستی ستاد شهرستان محل زندگی
  • جلسه با مشاور معتمد سازمان
  • گواهی عدم سوء پیشینه و عدم اعتیاد
  • بازدید مددکار سازمان
  • انتظار در لیست انتظار
  • معرفی کودک
  • تکمیل پرونده و طرح در کمیسیون
  • صدور کم سرپرستی موقت
  • صدور حکم سرپرستی دائم و حکم صدور شناسنامه

درج مشخصات کودک و سرپرست در شناسنامه

به منظور رعایت احوال شخصی کودک و فرد یا زوجین سرپرست، مفاد حکم سرپرستی تنها در اسناد مسکوت و محرمانه اداره ثبت احوال،ثبت و ضبط خواهد شد.

همچنین اداره ثبت احوال مکلف است پس از ابلاغ حکم قطعی سرپرستی توسط دادگاه، با اعلام و حضور زوجین یا زنان سرپرست نسبت به اجرای حکم و صدور شناسنامه برای نوجوانان تحت سرپرستی با مشخصات زوجین سرپرست یا سرپرست منحصر (دختر یا زن سرپرست بالای 30 سال) با درج توضیحات لازم اقدام و انتخاب نام نیز توسط سرپرست صورت خواهد گرفت.

در ارتباط با نحوه ثبت نام «پدر» درصورتی که سرپرست وی دختر و یا زن مجرد باشد نیز، در چنین شرایطی شناسنامه فرد تحت سرپرستی با مشخصات کامل شناسنامه‌ای سرپرست و نام کوچک پدر فرضی به پیشنهاد سرپرست صادر خواهد شد.

همچنین درخصوص آن دسته از فرزندخواندگانی که پس از مدتی پدر و مادر واقعی‌شان مشخص می‌شوند نیز در این شرایط، مفاد حکم قطعی دادگاه، در شناسنامه فرد تحت سرپرستی درج خواهد شد.

 

تهیه و تنطیم: وکیل محمدی، مدیرعامل موسسه حقوقی دادگر نیک فرجام

Tags: حمید رضا محمدی, وکیل, موسسه حقوقی, وکیل در تهران, وکیل در دادگاه های کل کشور, وکیل بین المللی, فرزندخواندگی, قانون فرزندخواندگی

این مطلب را به اشتراک بگذارید

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn