عده و انواع آن در قانون ایران و جهان

وکیل- وکیل محمدی- بهترین وکیل تهران-وکیل در دادگاه های کشور- وکیل کیفری-وکیل خانواده-وکیل خانواده-وکیل مالیات-وکیل بین المللی-داوری-وکیل مجرب-آخر وکیل

هر چند آمار طلاق در جامعه روند افزایشی یافته، لیکن به همان میزان عقد ازدواج مجدد اعم از دائمی و موقت نیز گسترش و شیوع دارد. هر چند آمار آن به دلیل عدم اجبار در ثبت چندان دقیق نیست. یکی از نکاتی که در فضای زمانی بین دو عقد ازدواج به ویژه برای زن مطرح و وی ملزم به اطاعت است امر "عده" است که در بسیاری از موارد عامه مردم اطلاع دقیقی از آن ندارند. در این بحث وکیل حمیدرضا محمدی به بیان مسایل قانونی مرتبط با این موضوع می پردازد.

 

عدّه یا عدت در فرهنگ‌های لغت به معنی شمار و عده و گروه است؛ «عدّه گرفتن» کنایه از خانه‌نشینی و «عدّه غم» به معنای دوران اندوه و افسردگی است. در اصطلاح فقهی و.عده زمان شرعی و قانونی است که زن پس از جدایی از همسر باید در انتظار بماند و تنها پس از سپری شدن این مدت زمان  می تواند به لحاظ شرعی و قانونی دوباره ازدواج نماید. جدایی در این تعریف می تواند معنای عام دارد یعنی ممکن است در اثر طلاق، وفات همسر، تمام شدن مدت عقد موقت و ... باشد. فلسفه نگه داشتن عده را غالبا جلوگیری از اختلاط نسل دانسته اند حتی در شرایطی که عدم وجود بارداری محرز است.

در ماده  ۱۱۵۰ قانون مدنی "عده" این گونه تعریف شده است:

 عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن، زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی‌تواند شوهر دیگر اختیار کند.

 با توجه به شرایط گفته‌شده، عده دارای انواع مختلفی است که هریک به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرد

انواع عده :

عده زن داراي انواع مختلفي است كه در ذيل به بررسي و تعريف هركدام مي‌پردازيم:

  • عده وفات

یعنی مدتی که زن بعد از مرگ شوهر باید برای اختیار شوهر دیگر صبر کند، اصولا چهار ماه و ده روز است.

ماده 1154 قانون مدنی در این باره می‌گوید عده وفات چه در عقد دايم چه در عقد موقت در هر حال چهارماه و ده روز است، مگر اینکه زن باردار باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل است، مشروط بر این که فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد و الا مدت همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.

  • عده طلاق و اقسام آن

2-1-عدۀ زن مطلقه باردار:

عده زن باردار،  طبق ماده 1153 قانون مدنی، تا زمان وضع حمل است.  به عبارت دیگر زنی که در حین بارداری از همسرش جدا می شود تا پایان دوره بارداری به لحاظ شرعی و قانونی باید در عده بماند و تنها پس از وضع حمل می تواند به ازدواج مجدد بپردازد.

2-2- عده زن مطلقه غیر باردار:

برابر ماده 1151 قانون مدنی، عده طلاق زن غیر باردار سه طهر است.

 طهر در لغت پاک شدن را گویند و در اصطلاح حقوقی عبارت است از پاکی زن از عادت زنانگی و نیز مدتی که بین دو عادت زنانگی قرار گیرد.

  • عدۀ بذل یا انقضاء مدت در ازدواج موقت

عدۀ بذل یا انقضاء مدت که مربوط به عقد موقت است با عدۀ طلاق همیشه یکسان نیست.

اگر زن باردار باشد، مانند مورد طلاق، عدۀ او با وضع حمل تمام می شود،

ولی اگر باردار نباشد در مورد بذل یا انقضا مدت یا فسخ نکاح منقطع، مقرر می دارد: «عدۀ فسخ نکاح و بذل مدت و انقضا آن در مورد نکاح منقطع در زن غیر باردار دو طهر است، مگر اینکه زن به اقتضای سن، عادت زنانگی نبیند که در این صورت 45 روز است.»

  • عده زنی که شوهرش غایب مفقود الاثر است:

غایب مفقودالاثر کسی است که از غیبت او مدت نسبتاً زیادی گذشته باشد و از او به‌هیچ‌وجه خبری به‌دست نیاید.(حتی از طریق تلفن یا پیامک) در این صورت همسر این فرد می‌تواند از دادگاه تقاضا کند تا او را طلاق دهد. بر اساس ماده 1156 قانون مدنی:

 زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق عده وفات نگاهدارد.

  • عدّه فسخ نکاح
    فسخ نکاح مفهومی متفاوت از طلاق است و درصورتی‌ پیش می آید که عیوب مشخصی در مرد یا زن وجود داشته باشد و طرفین پس از عقد به این عیوب پی ببرند؛ در چنین حالتی برای زن یا شوهر حق فسخ و اتمام رابطه زوجیت وجود دارد. بر اساس ماده 1122 قانون مدنی، وجود سه عیب در مرد موجب حق فسخ زن خواهد بود: 1- عنن 2 – خصاء 3 - مقطوع بودن آلت تناسلی.
    بر اساس ماده 1123 قانون مدنی هم وجود شش عیب در زنان، موجب حق فسخ برای مرد خواهد بود: 1- قرن. 2- جذام  3- برص 4- افضاء 5 - زمین‌گیری 6 - نابینائی از هر دو چشم.
    اگر زن یا مرد به دلیل وجود عیب در طرف دیگر نکاح را فسخ کنند، در این صورت زن باید مطابق ماده 1151 قانون مدنی، سه طهر یا اگر با اقتضای سن، عادت زنانگی نمی‌بیند، سه ماه عدّه نگه دارد. 

آیا اگر زنی با شوهرش رابطه نداشته باشد باز هم باید عده نگهدارد؟

زنی که قبل از طلاق،  ماه ها جدای از همسرش زندگی می کرده است ( به عنوان مثال در حالت قهر در خانه پدر و یا در خانه مستقل)، بعد از طلاق باید عده طلاق را نگه دارد و رابطه نداشتن با همسر دلیل ترک عده نمی شود.

زنانی که عده طلاق ندارند:

الف- زنان باکره يا زنان غيرمدخوله:

زنی که بین او و همسرش نزدیکی واقع نشده

ب- زنان يائسه- زناني که سن بارداري آنها گذشته باشد

بر طبق ماده  11559 قانون مدنی  مقصود از زن یائسه زنی است که به سن یأس رسیده باشد یعنی سنی که دیگر امید باردار شدن ندارد. زن یائسه نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح،  مطابق قانون، بر زنان يائسه و غيرمدخوله (زناني که قبل از آميزش جنسي طلاق داده شده‌اند) عده واجب نيست و آنها بلافاصله پس از جدائي و انحلال نکاح مي‌توانند ازدواج کنند. علت اين امر نيز اطمينان از عدم وجود حمل است که احتمال آن در اين قبيل زنان منتفي است، اين گروه از زنان جزو زنان مطلقه به طلاق بائن هستند.

پ- زوجه صغيره دختران زير سن قانوني:

در قانون مدنی ایران، ازدواج دختران نابالغ به رسمیت شناخته‌نشده است تا بخواهد در خصوص طلاق آنها نیز حکمی صادر کند، اما بر اساس فتوای فقها، زوجه صغیره (زن نابالغ)، پس از طلاق، عدّه ندارند. البته دختر نابالغ هم در صورت فوت شوهرش باید عده نگه دارد. طلاق دختران نابالغ از انواع طلاق هاي بائن شمرده‌ شده است.

ت-زنان فاقد رحم

زنانی که به طور مادرزادی فاقد رحم هستند و یا طی عمل جراحی رحم را خارج نموده اند و قدرت بارداری ندارند.

عده در کشورهای غیراسلامی

بنابر پژوهش لعیا رستمی (1388) در قوانین کشورهای غیر اسلامی، به جز معدودی از کشورها مانند فرانسه، ژاپن و کوبا، عموما مفهوم عده، به معنای جعل مدتی که در خلال آن از ازدواج مجدد زن پس از طلاق یا فوت شوهر جلوگیری نماید، وجود ندارد. با وجود این، توجه به موجبات طلاق در نظام حقوقی این کشورها مبین این واقعیت است که در اکثر مواقع رابطه زناشویی و زندگی مشترک، مدتها قبل از تقاضای طلاق از طرف هر یک از زوجین یا در خلال مراحل رسیدگی به تقاضای طلاق در دادگاه، قطع شده است. بنابراین اگرچه در قوانین کشورهای مذکور نامی از عده به میان نیامده، اهداف عده که همان جلوگیری از اختلاط نسل است، عملاً محقق می­گردد. قوانین این کشورها، اگرچه با منع تعدد زوجات، از ازدواج مجدد زوجین تا زمان صدور حکم قطعی طلاق ممانعت می­کند، لیکن به دلیل آزادی و مشروعیت روابط جنسی در این جوامع قادر به پیشگیری از ایجاد ارتباط طرفین با فردی غیر از همسر در خلال مراحل طلاق نبوده و در صورتی که چنین ارتباطی منجر به بارداری زن شود، ممکن است مشکلاتی در امکان الحاق جنین به شوهر ایجاد نماید. حل این گونه مشکلات در جوامع اروپایی معمولا با توسل به آزمایشات پزشکی و ژنتیکی یا از طریق سقط جنین انجام می­گیرد. جهت مقابله با چنین مشکلاتی است که بسیاری از کشورهای ایالات متحده در آمریکا به قضات اختیار داده ضمن صدور حکم طلاق، با تعیین مدتی بین سه ماه تا یک­سال زوجین را پس از طلاق از ازدواج مـجدد منع نمایند. چنین تمـهیداتی در کشورهایی که مبتنی بر نظام دینی نمی­باشند، ضرورت و سودمندی نهاد عده در مقابله با مشکلات اختلاط نسل را به اثبات می­رساند.

 

تهیه و تنظیم: وکیل حمیدرضا محمدی

Tags: حمید رضا محمدی, موسسه حقوقی, وکیل در تهران, وکیل در دادگاه های کل کشور, وکیل حمیدرضا محمدی, وکیل بین المللی, بهترین وکیل تهران, وکیل جنایی, بهترین وکیل ایران, عده

این مطلب را به اشتراک بگذارید

Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn
آیین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ‌ ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور

آیین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ‌ ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور

آیین‌ نامه اجرایی سازمان زندان‌ ‌ ها و اقدامات تامینی…
موافقت رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی از محکومان

موافقت رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی از محکومان

موافقت رهبر انقلاب اسلامی با عفو یا تخفیف مجازات تعدادی…
صدور گواهی الکترونیکی عدم سوء پیشینه در ۳ ساعت

صدور گواهی الکترونیکی عدم سوء پیشینه در ۳ ساعت

دادستان عمومی و انقلاب تهران از صدور گواهی الکترونیکی عدم…
مراسم گرامیداشت هفتمین روز شهید حاج حسن محمدی

مراسم گرامیداشت هفتمین روز شهید حاج حسن محمدی

بدینوسیله از همه عزیزان جهت حضور در مراسم ارتحال جانباز…
معیارهای دریافت نشان ایمنی و سلامت (سیب سلامت) چیست؟

معیارهای دریافت نشان ایمنی و سلامت (سیب سلامت) چیست؟

این روزها، اخبار سلامت و بهداشت مخاطبان روزافزونی را دارد…
قانون مشارکت در ساخت چیست؟

قانون مشارکت در ساخت چیست؟

قانون مشارکت در ساخت چیست؟ مشارکت در ساخت عقدی است…
حقوق زن در قانون اساسی

حقوق زن در قانون اساسی

حقوق زن در قانون اساسی خانواده واحد بنیادین جامعه و…
قانون طلاق به درخواست زوجه چیست ؟

قانون طلاق به درخواست زوجه چیست ؟

قانون طلاق به درخواست زوجه چیست ؟ شروط 12 گانه…
حکم فریب در ازدواج درقانون مجازات اسلامی و قانون مدنی

حکم فریب در ازدواج درقانون مجازات اسلامی و قانون مدنی

فریب در ازدواج در قانون مجازات اسلامی این مقاله بر…
حکم دادگاه بدوی فوت دانش آموزان فوتبالیست‌ یزدی در گرجستان

حکم دادگاه بدوی فوت دانش آموزان فوتبالیست‌ یزدی در گرجستان

غلامعلی دهشیری رئیس کل دادگستری استان یزد در گفت‌وگو با…
شکایت پنج وکیل دادگستری از خبرگزاری تسنیم به اتهام نشراکاذیب رد شد.

شکایت پنج وکیل دادگستری از خبرگزاری تسنیم به اتهام نشراکاذیب رد شد.

به گزارش خبرنگار قضایی خبرگزاری تسنیم، اوایل مهر امسال دیوان…
تشریح قانون فریب در ازدواج (تدلیس)

تشریح قانون فریب در ازدواج (تدلیس)

تشریح قانون فریب در ازدواج (تدلیس) یكی از مشكلاتی که…
تقسیم ارث (ارث زن و مرد)

تقسیم ارث (ارث زن و مرد)

ارث (ارث زن و مرد) بحث تقسیم ارث از مسایل…
«آیین نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران اقتصادی»

«آیین نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران اقتصادی»

قوه قضائیه «آیین نامه اجرایی نحوه رسیدگی به جرایم اخلالگران…
متن درخواست رئیس قوه قضائیه و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی

متن درخواست رئیس قوه قضائیه و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی

متن درخواست رئیس قوه قضائیه و پاسخ رهبر انقلاب اسلامی…
تاریخچه قوانین علامت تجاری

تاریخچه قوانین علامت تجاری

با توجه به اینکه قرن 19 دوره ای است که…